Του ΒΑΣΙΛΗ ΤΑΣΙΝΟΥ*
(Δημοσιεύτηκε στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» 21 χρόνια πριν (5 Νοεμβρίου 1992))
Πιστεύω ότι είναι παραδεκτό από όλους σχεδόν τους Έλληνες, ότι η πατρίδα μας περνάει μια πολύπλευρη κρίση. Κρίση στην οικονομία, κρίση στην πολιτική και κοινωνική ζωή, κρίση στις ηθικές αξίες, κρίση στον συνδικαλισμό, κρίση στην παιδεία. Μια και εργάζομαι στο χώρο της Παιδείας, θα ήθελα να εκφράσω μερικές σκέψεις και διαπιστώσεις, γύρω από τον συνδικαλισμό των εκπαιδευτικών, τις επιπτώσεις του στην ελληνική κοινωνία, καθώς και τις ευθύνες της πολιτείας έναντι της Παιδείας. ……
Θεωρώ ότι είναι μειονέκτημα στο χώρο της Παιδείας – και σε κάθε εργασιακό χώρο θα έλεγα – να υπάρχουν μόνιμοι συνδικαλιστές, θα έπρεπε – δεν ξέρω νομικά πώς μπορεί να γίνει αυτό – οι συνδικαλιστές να παραμένουν περιορισμένο χρόνο σε ηγετικές θέσεις, χωρίς να έχουν δικαίωμα επανεκλογής και όχι να παρατηρείται το σημερινό θλιβερό φαινόμενο του επαγγελματία συνδικαλιστή, που μετά από μια πολύχρονη και «ευδόκιμη» συνδικαλιστική θητεία, να αναρριχάται σε διάφορες προνομιούχες θέσεις. Να χρησιμοποιεί δηλαδή τον συνδικαλισμό, σαν εφαλτήριο για τις προσωπικές του φιλοδοξίες.
Επίσης δεν θεωρώ σωστό να χορηγούνται συνδικαλιστικές άδειες και ορισμένοι να απαλλάσσονται εντελώς από την εργασία τους. Πρέπει να αντιληφθούμε, ότι αναλαμβάνοντας συνδικαλιστικές υποχρεώσεις, πάμε να δώσουμε και όχι να πάρουμε. Και δυστυχώς – αν θέλουμε να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας – η πλειοψηφία των συνδικαλιστών, δεν πάνε να δώσουν αλλά να πάρουν.
Πολλοί από τους υψηλά ιστάμενους συνδικαλιστές ουσιαστικά δεν γνωρίζουν το χώρο της Παιδείας, μια και έχουν χρόνια να εργαστούν. Πληρώνονται ως εκπαιδευτικοί, ενώ επαγγέλλονται τους συνδικαλιστές. Και ρωτάω: Είναι δυνατόν αυτοί οι άνθρωποι που έχουν χρόνια να μπουν σε τάξη, να κάνουν σωστές προτάσεις για την Παιδεία ή για το συμφέρον του εκπαιδευτικού; Είναι δυνατόν να βασανίζουν το μυαλό τους για την επιτυχία του διδακτικού έργου όταν άλλες είναι οι προτεραιότητες που έχουν; Αυτοί έχουν ξεκοπεί εντελώς από τη δουλειά τους. Εκείνο που ξέρουν να κάνουν καλά είναι να προκηρύσσουν απεργίες, να βγάζουν συνθήματα με καλή ρίμα, να αφισοκολλούν με μεγάλη ταχύτητα κ.λπ.
Ένα άλλο σημαντικό θέμα, στο οποίο θα ήθελα να μείνω είναι οι απεργίες στο χώρο της εκπαίδευσης. Κατά την άποψή μου απεργίες στο χώρο μας – και σε πολλούς άλλους χώρους θα έλεγα – δεν έχουν κανένα νόημα. Εγώ καταλαβαίνω μόνο τις απεργίες που γίνονται από τους εργάτες. Εκεί ο εργάτης, όταν δεν αμείβεται ικανοποιητικά και δουλεύει κάτω από δύσκολες συνθήκες, αφού εξαντλεί όλα τα περιθώρια, αναγκάζεται να απεργήσει. Η απεργία του πλήττει άμεσα τον εργοδότη του, ο οποίος πρέπει να σταθμίσει από τη μια το κόστος της απεργίας, κι από την άλλη τις αυξήσεις που ζητούν οι εργάτες και να προβεί, αν θέλει να επιβιώσει η επιχείρησή του και να υπάρχει εργασιακή ειρήνη, στις αναγκαίες παροχές. Όταν όμως απεργεί ο δάσκαλος σταματάει την παραγωγή; Εκείνο που καταφέρνει είναι να χάνουν τα παιδιά τα μαθήματα, να τριγυρνούν άσκοπα στους δρόμους κι αυτός να νομίζει ότι αγωνίζεται.
Παρ’ όλα αυτά οι συνδικαλιστές επιμένουν στις απεργίες. Γιατί; Πιστεύω από τη μια μεριά για να αποδείξουν ότι δικαίως κατέλαβαν τα συνδικαλιστικά έδρανα και από την άλλη για να φθείρουν την εκάστοτε κυβέρνηση. Με άλλα λόγια, δυστυχώς, οι απεργίες στον κλάδο μας κρύβουν πολιτικές σκοπιμότητες. Γι’ αυτό άλλωστε έχουν μικρό ποσοστό συμμετοχής. Προβλήματα σοβαρά υπάρχουν. Δεν θα τα λύσουν όμως οι απεργίες που μάλιστα αποφασίζονται ερήμην των εκπαιδευτικών. Είναι θλιβερό φαινόμενο να βλέπουμε τα σχολεία όλων των βαθμίδων να υπολειτουργούν. Όταν σταματάνε να απεργούν οι διδάσκοντες, αρχίζουν τις καταλήψεις οι διδασκόμενοι και τανάπαλιν. Είναι δυνατόν σ’ αυτόν τον τόπο να πιστεύουμε ότι κλείνοντας τα νηπιαγωγεία, τα γυμνάσια, τα λύκεια, τα πανεπιστήμια, αγωνιζόμαστε για την αναβάθμιση της Παιδείας; Σκέφτομαι, αν ο Κοσμάς ο Αιτωλός θα μπορούσε να φανταστεί, ότι οι Ελεύθεροι Έλληνες θα κλείναν μόνοι τους τα σχολεία! Μόνο χαρά δίνουμε στους εχθρούς μας και τίποτε περισσότερο.
Κατά την άποψίν μου ο συνδικαλισμός πρέπει να αλλάξει φιλοσοφία. Δεν επιτρέπεται, διεκδικώντας δίκαια αιτήματα (αναβάθμιση Παιδείας, αυξήσεις μισθών κ.λπ.), να στρέφεται ουσιαστικά κατά της Παιδείας. Όση ευθύνη και να έχουν οι κυβερνώντες – που σίγουρα έχουν – δεν μπορεί κάθε τόσο να κλείνουν τα σχολεία. Αυτό πιστεύω είναι καθαρά ελληνικό φαινόμενο. Δεν ξέρω καμιά άλλη χώρα στον κόσμο, που τα ανάλογα σωματεία των εκπαιδευτικών, να προκηρύσσουν τόσες πολλές απεργίες. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς πολλοί από μας τους Έλληνες θεωρούμε αγώνα μόνο τις απεργίες και επιτυχημένους συνδικαλιστές αυτούς που μας κατεβάζουν σε απεργίες.
Κοντολογίς θα έλεγα αν αυτός που αποκαλείται συνδικαλισμός στην Ελλάδα, δεν σαπίσει εντελώς για να λειτουργήσει σαν λίπασμα σε κάτι καινούργιο που θα γεννηθεί, τότε η κρίση στην Παιδεία θα επιδεινώνεται. Βλέποντας τα πράγματα απ’ αυτή την οπτική γωνία ίσως είναι αναγκαίος λίγος κατήφορος ακόμη…
Για να μην είμαι όμως άδικος υπάρχουν συνδικαλιστές που βλέπουν τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. Δυστυχώς όμως είναι φωτεινές εξαιρέσεις, ανήμποροι να αντιδράσουν λόγω αντικειμενικών δυσκολιών και να παρουσιάσουν τις θέσεις τους στον ευρύ κύκλο των εκπαιδευτικών. Ξέρω ότι οι απόψεις μου αυτές θα ξενίσουν τους συνδικαλιστές. Η φωνή όμως της συνείδησής μου και η αγάπη μου προς την πατρίδα που την βλέπω να κινδυνεύει περισσότερο από μας τους ίδιους, παρά από τους Οθωμανούς, τους Σκοπιανούς και τους λοιπούς εχθρούς, με ώθησε να δημοσιεύσω τις σκέψεις μου. Σε καμιά περίπτωση δεν μονοπωλώ τη φιλοπατρία· και ούτε σε καμιά περίπτωση υπονοώ ότι οι συνδικαλιστές αυτοί δεν αγαπούν την πατρίδα. Είμαι όμως κατηγορηματικός σε τούτο: Άθελά τους με την τακτική που ακολουθούν, όχι μόνο δεν προσφέρουν τίποτε στους εκπαιδευτικούς και την Παιδεία, αλλά φέρνουν ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Η ιστορία μας διδάσκει, ότι άνθρωποι με καλές προθέσεις, εκτιμώντας λάθος καταστάσεις, με τις ενέργειές τους έφεραν πολλά δεινά στον τόπο μας.
Βέβαια δεν φταίμε για όλα αυτά που γίνονται στο χώρο της Παιδείας μόνο εμείς οι εκπαιδευτικοί. Άρχισα απλώς να γράφω από «τα του οίκου μας».
Την πρώτη και κυριότερη ευθύνη την έχει η πολιτεία. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος· με τις ευλογίες της εκάστοτε κυβέρνησης και της εκάστοτε αντιπολίτευσης, ο συνδικαλισμός πήρε τη θλιβερή αυτή μορφή. Ποτέ δεν τον άφησαν ακηδεμόνευτο κι αδέσμευτο να λειτουργήσει στο χώρο της Παιδείας. Πάντα θέλανε να τον χειραγωγούν, για να τον έχουν πειθήνιο όργανο στα κομματικά τους συμφέροντα.
Άλλη σοβαρή ευθύνη της πολιτείας είναι, ότι δεν εφήρμοσε ποτέ, μα ποτέ, αξιοκρατία στο χώρο της Παιδείας. Και στο παρελθόν με τις προηγούμενες κυβερνήσεις και τώρα.
Δάσκαλοι ικανοί να προσφέρουν – με μοναδικό «μειονέκτημα» ότι δεν ανήκουν στο κυβερνητικό κόμμα, απορρίπτονται με υποτιμητικές για τα προσόντα τους βαθμολογίες, όπως κατάγγειλε συνάδελφος στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», (24.9.1991) δεν στελεχώνουν την εκπαίδευση. Δάσκαλοι που σηκώνουν το ανάστημά τους στην αυθαιρεσία διώκονται από διευθυντές και προϊσταμένους, που δεν διστάζουν να αλλοιώνουν ακόμη και τα πρακτικά του σχολείου, όπως κατάγγειλε άλλος συνάδελφος στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (25.6.1992)
Δάσκαλοι – ιεραπόστολοι, που στόχο έχουν να μάθουν ελληνικά στους Έλληνες της διασποράς, όχι μόνο δεν υποβοηθούνται στο έργο τους, αλλά και διώκονται από το υπουργείο Παιδείας, όπως κατάγγειλε άλλος συνάδελφος στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (3.9.1992). Πρόθεσή μου εδώ δεν είναι να αναφέρω όλες τις αδικίες και τις διακρίσεις σε βάρος των συναδέλφων μου, (δεν θα έφτανε φοβούμαι ο χώρος ολόκληρου του «Οικονομικού Ταχυδρόμου») αλλά απλά να αναφέρω ενδεικτικά μερικές απ’ αυτές, για να δείξω πως δυστυχώς και σήμερα, επαναλαμβάνονται οι ίδιες γνώριμες συνήθειες του παρελθόντος.
Ένα άλλο θέμα που ήθελα να θίξω είναι οι μεγάλες ευθύνες που έχει η πολιτεία, παλαιόθεν μέχρι σήμερα για την οικονομική εξαθλίωση των εκπαιδευτικών. Παρ’ όλη τη δεινή οικονομική κατάσταση που υπάρχει, πρέπει οι εκπαιδευτικοί να αμείβονται ικανοποιητικά. Όπως το κράτος δαπανά – και καλά κάνει – λεφτά για την Εθνική Άμυνα (μισθούς αξιωματικών οπλικά συστήματα, κ.λπ.) έτσι πρέπει να δαπανά λεφτά και για την Παιδεία (μισθούς εκπαιδευτικών, κατασκευή σχολείων κ.λπ.). Να μπορέσει ο εκπαιδευτικός να στηρίζεται μόνο στο μισθό του για να ζήσει και όχι να τον αναγκάζουν να κάνει διάφορες άλλες δουλειές για να τα βγάλει πέρα.
Θα μου πείτε, αν αύριο οι εκπαιδευτικοί πάρουν διπλάσιο μισθό θα λυθούν ως διά μαγείας τα προβλήματα της Παιδείας. Φυσικά όχι. Αν η οικονομική αναβάθμιση των εκπαιδευτικών δε συνοδεύεται από αξιοκρατία (αυτή δεν χρειάζεται χρήματα) σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, κι αν δεν απαγκιστρωθεί η Παιδεία από τη θηλιά του κομματισμού (και δω δε χρειάζεται χρήμα αλλά πατριωτισμός) τότε σίγουρα και οι αυξήσεις στους μισθούς και οτιδήποτε άλλο δοθεί, δεν θα έχει κανένα αντίκρισμα.
Πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε, ότι η θωράκιση της πατρίδας μας περνάει μέσα από μια δυνατή και υγιή Παιδεία. «Ο μόνος σίγουρος δρόμος για να κατακτήσουμε ένα καλύτερο μέλλον και να ανταποκριθούμε στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια πρόκληση είναι μόνο η Παιδεία. Και η Παιδεία είναι ο μόνος μοχλός για να ξεπεράσουμε την κρίση που έχουμε ως ελληνική κοινωνία σε όλους τους τομείς.
Συνοψίζοντας θα έλεγα πως δεν βλέπω τα πράγματα καθόλου ρόδινα. Από τη μια μεριά ο «αγωνιστικός συνδικαλισμός» κι από την άλλη η αναξιοκρατία, η ισοπέδωση, η κομματικότητα και η οικονομική εξαθλίωση των εκπαιδευτικών, συνθέτουν το σημερινό κατάντημα. Πώς θα μπορέσουμε σαν λαός να περάσουμε τη μεγάλη κρίση που μαστίζει όλους τους τομείς της κοινωνίας μας και περισσότερο τον ευαίσθητο χώρο της Παιδείας;
Ο καθένας μας ας αναλογισθεί τις ευθύνες του κι από το δικό του μετερίζι ας βάλει το λιθαράκι του στην ανόρθωση της Παιδείας.
* Δάσκαλος του Δημοτικού Σχολείου Παιανίας.
